Αγαπώ τα μοναχικά πλάσματα.
Ένα μοναδικό δέντρο που στέκει καταμεσής ενός αχανούς κάμπου, δίνοντας νόημα στο τοπίο και μαζί το μέτρο της απεραντοσύνης.
Τα μονήρη ζώα και τα πουλιά που ζουν ανυπότακτα μακριά από στοργικούς δεσμοφύλακες και κινούνται αθόρυβα και περήφανα με μοναδική συντροφιά τον ίσκιο τους.
Τους ανθρώπους που κάθονται μόνοι και διαβάζουν με συγκινητική προσήλωση, χαρίζοντάς μου ένα ξέφωτο γαλήνης σε έναν κόσμο θορυβώδη και βιαστικό.
Η αναγκαία παραμονή στο σπίτι επί 14 μερόνυχτα οδήγησε το νου μου σε αυτά τα πλάσματα αλλά και σε παλιά λόγια αγαπημένων μου.
Ο παππούς ο Μήτσος για παράδειγμα είχε μια λέξη για τη μοναξιά που δεν επιλέγεις, την έλεγε μονάξια.
Και αυτή η μεταφορά του τόνου στην παραλήγουσα, φτάνει για να κάνει τη λέξη τρομερή και να αποδώσει την ερημιά της ψυχής του, παρά τη θέλησή του, μοναχικού ανθρώπου.
Η μοναξιά είναι καλή, είναι πλέον η εξημερωμένη μου φίλη. Παλιά στα χρόνια της πρώτης νεότητας με πέταγε αφηνιασμένη από τη ράχη της, τώρα εδώ και χρόνια τρώει από το χέρι μου.
Η μονάξια όμως είναι αδηφάγα, μοιάζει με ομίχλη που σιγά, σιγά καταλαμβάνει και καταπίνει το τοπίο.
Στις στιγμές της μονάξιας αυτών των ημερών, ένα ταπεινό φυτό, πεισματάρικο που επέζησε αφημένο για πολύ καιρό χωρίς νερό, τρεφόμενο μόνο από το φως, ήταν ο κύριος συνομιλητής μου και ο αγγελιοφόρος μιας άνοιξης επίσης ξεροκέφαλης που επιμένει να επιστρέφει ακόμα και όταν ο φόβος επεκτείνει αυθαίρετα το χειμώνα του.
Εξάλλου είναι γνωστό από αιώνες ότι η ομορφιά είναι το μόνο εμβόλιο που καταβάλλει την τόσο μολυσματική ασθένεια του φόβου και δεν χρειάστηκαν κλινικές μελέτες για να αποδειχθεί ότι αυτή είναι το αντίδοτό του, αρκεί να στρέψεις το βλέμμα, να την αντικρύσεις και να απαλλαγείς από την αγωνία του.
Ωστόσο έχει μία και μόνη παρενέργεια η ομορφιά και είναι ευεργετική, σε μεταμορφώνει σε καλύτερο άνθρωπο!
Σας έλεγα λοιπόν για το φυτό μου, που ισορροπεί στο περβάζι του παραθύρου με τα φύλλα του στραμμένα προς τον ήλιο, περιμένοντας την ώρα που επισκέπτεται την πίσω αυλή μετά το μεσημέρι.
Το είχα τοποθετήσει εκεί και σχεδόν το είχα ξεχάσει, πέρα από κάποιες σταγόνες νερού που του έριχνα που και που όταν το θυμόμουν. Εκείνο μόνο του και παραμελημένο από τον άφρονα συγκάτοικό του, αγωνιζόταν να κρατηθεί στη ζωή με σιωπηλή επιμονή και αξιοπρέπεια.
Τις ημέρες του εγκλεισμού, όταν το σπίτι άρχισε περιέργως να μικραίνει και οι τοίχοι να μου επιτίθονται με προφανή σκοπό να με συνθλίψουν, άρχισα να παρατηρώ το μονάκριβό μου φυτό και να θυμάμαι εκείνη την αγάπη που σας έγραψα για τα έρημα πλάσματα του κόσμου.
Είδα πόσο πιο ενδιαφέρον έκανε το παράθυρό μου και πόσο ταίριαζε το πράσινο των φύλλων του με το κομμάτι γαλάζιου ουρανού που διαφεύγει από τις δαγκάνες των γκρίζων κτιρίων.
Διέκρινα την ελαφρά του κλίση προς το φως, μια ελπιδοφόρα καμπύλη που δημιούργησε η δύναμη της ίδιας της ζωής, η αρχέγονη λαχτάρα για επιβίωση.
Μία στάση προσευχής προς τον γενναιόδωρο ζωοδότη που χαρίζει την εύνοιά του, απλόχερα, χωρίς εξαιρέσεις σε όλα τα πλάσματα του κόσμου.
Άρχισα να του αφηγούμαι την ιστορία των φυτών που είχαν την τύχη να ζουν στον παλιό μας κήπο, που βρισκόταν πάνω κάτω στο χώρο που στεκόταν κι εκείνο.
Τον κήπο που είχε φυτέψει η γιαγιά με τα χεράκια της με διαδρόμους σε σχήμα ενός μεγάλου ταυ. Εκεί κανένα από τα φυτά δεν ήταν μόνο, ίσα, ίσα ο συνωστισμός ήταν μεγάλος, ένα τροπικό δάσος σε σμίκρυνση.
Από έξω ακόμα από τη βαριά σιδερένια πόρτα σε «έπιανε» το άρωμα του γιασεμιού και του νυχτολούλουδου, των τριαντάφυλλων με χρώμα ηλιοβασιλέματος και των βοτάνων για το μαγείρεμα. θυμάρι, δυόσμος, δενδρολίβανο, αλλά και αρμπαρόριζα και βασιλικός και μάραθος.
Ο απήγανος απολάμβανε περίοπτη θέση, αρχαίο φάρμακο και φαρμάκι, ιδανικός για να διώχνει τους ανεπιθύμητους.
Οι καμπανούλες, τα σκυλάκια, οι πανσέδες και οι γαρδένιες σκαρφάλωναν τη σκάλα και έφταναν ως το πλατύσκαλο της ταράτσας. Όλα στο σπίτι σου έδιναν την αίσθηση ότι είχαν δημιουργηθεί εξ΄αρχής με σκοπό να βρει την ιδανική θέση του ένα λουλούδι, σαν να ήταν η φύση η ίδια που είχε επινοήσει την κατασκευή τους.
Ήταν παράδεισος ο μικρός μας κήπος σκιασμένος από μια μεγάλη κληματαριά, από γερό κλίμα σιδερίτη, που τον έκανε όντως να μοιάζει με κήπο της Εδέμ όταν τα σταφύλια ωρίμαζαν και κρέμονταν κατακόκκινα, πάνω από τα κεφάλια μας, λαχταριστά και άπιαστα.
Ο παππούς της μιλούσε της κληματαριάς (σόι πάει το βασίλειο!) και την κανάκευε, την είχε φυτέψει την ημέρα που γεννήθηκε η μικρή του κόρη, όπως συνηθιζόταν στα ορεινά χωριά της Αρκαδίας. Την ημέρα που γεννιόταν ένα παιδί φύτευαν ένα δέντρο και πίστευαν ότι το βρέφος κληρονομούσε κάτι από τις ιδιότητες του φυτού που ρίζωνε εξαιτίας του ερχομού της νέας ζωής.
Κάθε ένας από εμάς έχει το δέντρο του στις αναβαθμίδες που κατηφορίζουν το βουνό μας ως τον κάμπο. Το δικό μου είναι αμυγδαλιά, ξεροκέφαλη, «πνεύμα αντιλογίας» (έτσι με έλεγε ο παππούς), παραπονιάρα αλλά και ανθεκτική με μια ροπή προς την ουτοπία. Κάτι της πήρα της αμυγδαλιάς μου…
Όταν ο κήπος καταστράφηκε, φρόντισα να λείπω από το σπίτι. Ήταν αβάσταχτο να βλέπω μαζί του να ξεριζώνεται και η παιδική μου ηλικία.
Από την ημέρα που άρχισα τη συνομιλία μας (ή πιο σωστά την αφήγηση μου, γιατί αν μου απαντούσε το φυτό, οι συνέπειες του εγκλεισμού θα ήταν μάλλον μη αναστρέψιμες!), παρατήρησα ότι κάθε δύο μέρες ξεφύτρωνε κι ένα μικρό νεογέννητο φυλλαράκι στο φυτό μου, σχεδόν διάφανο ανοιχτό πράσινο, ευάλωτο και ντελικάτο.
Προφανώς ήταν τυχαίο το γεγονός (ή ίσως όχι;), αποτέλεσε όμως μία ισχυρή υπόμνηση ότι η ζωή ρέει ανεμπόδιστα, μία λυτρωτική απόδειξη ότι η φύση συνεχίζει ανυποχώρητη το προαιώνιο έργο της, αυτό που αγνοεί την ανθρώπινη παρουσία ή απουσία.
Όταν νιώθεις την ασημαντότητά σου ή έστω ότι είσαι μέρος ενός θαύματος ζωής και αναγέννησης, όλα γίνονται απλούστερα και κατανοητά,. Υποχωρεί ο φόβος και η αγωνία δίνει τη θέση της στη γαλήνη.
Το φυτό που με άκουσε υπομονετικά όλες αυτές τις αδιανόητες ημέρες και με έσωσε από τη άνυδρη σιωπή μου, το ονόμασα Ελπίδα και ανακάλυψα ότι στην πραγματικότητα μοιάζουμε πολύ.
Όπως εκείνο έχει κλίση προς τον ήλιο έτσι και το πνεύμα μου έχει παιδιόθεν μια φυσική κλίση προς την ελευθερία, ομνύει και προσεύχεται σε αυτήν και τρέφεται από αυτήν. Επιβιώνει με λιγοστές σταγόνες ανεξαρτησίας, περιμένοντας ανυπόμονα τις σπάνιες στιγμές που ανατέλλει το φως της, διαφεύγοντας από τις δαγκάνες της ανάγκης και τις επιταγές ενός κόσμου που ευδοκιμεί στα χώματα της υποταγής.
«Αγωνίζομαι για να μην ξεχάσω πως είμαι ελεύθερος.»
«Ας μάθουμε να ζούμε μ' αυτούς που μας λείπουν, επειδή αποτελούν κομμάτι μας, επειδή ξέρουμε γιατί μας λείπουν κι επειδή την απουσία τους την αναπληρώνουμε με καμάρι».
Λούις Σεπούλδεβα
Ένα μοναδικό δέντρο που στέκει καταμεσής ενός αχανούς κάμπου, δίνοντας νόημα στο τοπίο και μαζί το μέτρο της απεραντοσύνης.
Τα μονήρη ζώα και τα πουλιά που ζουν ανυπότακτα μακριά από στοργικούς δεσμοφύλακες και κινούνται αθόρυβα και περήφανα με μοναδική συντροφιά τον ίσκιο τους.
Τους ανθρώπους που κάθονται μόνοι και διαβάζουν με συγκινητική προσήλωση, χαρίζοντάς μου ένα ξέφωτο γαλήνης σε έναν κόσμο θορυβώδη και βιαστικό.
Η αναγκαία παραμονή στο σπίτι επί 14 μερόνυχτα οδήγησε το νου μου σε αυτά τα πλάσματα αλλά και σε παλιά λόγια αγαπημένων μου.
Ο παππούς ο Μήτσος για παράδειγμα είχε μια λέξη για τη μοναξιά που δεν επιλέγεις, την έλεγε μονάξια.
Και αυτή η μεταφορά του τόνου στην παραλήγουσα, φτάνει για να κάνει τη λέξη τρομερή και να αποδώσει την ερημιά της ψυχής του, παρά τη θέλησή του, μοναχικού ανθρώπου.
Η μοναξιά είναι καλή, είναι πλέον η εξημερωμένη μου φίλη. Παλιά στα χρόνια της πρώτης νεότητας με πέταγε αφηνιασμένη από τη ράχη της, τώρα εδώ και χρόνια τρώει από το χέρι μου.
Η μονάξια όμως είναι αδηφάγα, μοιάζει με ομίχλη που σιγά, σιγά καταλαμβάνει και καταπίνει το τοπίο.
Στις στιγμές της μονάξιας αυτών των ημερών, ένα ταπεινό φυτό, πεισματάρικο που επέζησε αφημένο για πολύ καιρό χωρίς νερό, τρεφόμενο μόνο από το φως, ήταν ο κύριος συνομιλητής μου και ο αγγελιοφόρος μιας άνοιξης επίσης ξεροκέφαλης που επιμένει να επιστρέφει ακόμα και όταν ο φόβος επεκτείνει αυθαίρετα το χειμώνα του.
Εξάλλου είναι γνωστό από αιώνες ότι η ομορφιά είναι το μόνο εμβόλιο που καταβάλλει την τόσο μολυσματική ασθένεια του φόβου και δεν χρειάστηκαν κλινικές μελέτες για να αποδειχθεί ότι αυτή είναι το αντίδοτό του, αρκεί να στρέψεις το βλέμμα, να την αντικρύσεις και να απαλλαγείς από την αγωνία του.
Ωστόσο έχει μία και μόνη παρενέργεια η ομορφιά και είναι ευεργετική, σε μεταμορφώνει σε καλύτερο άνθρωπο!
Σας έλεγα λοιπόν για το φυτό μου, που ισορροπεί στο περβάζι του παραθύρου με τα φύλλα του στραμμένα προς τον ήλιο, περιμένοντας την ώρα που επισκέπτεται την πίσω αυλή μετά το μεσημέρι.
Το είχα τοποθετήσει εκεί και σχεδόν το είχα ξεχάσει, πέρα από κάποιες σταγόνες νερού που του έριχνα που και που όταν το θυμόμουν. Εκείνο μόνο του και παραμελημένο από τον άφρονα συγκάτοικό του, αγωνιζόταν να κρατηθεί στη ζωή με σιωπηλή επιμονή και αξιοπρέπεια.
Τις ημέρες του εγκλεισμού, όταν το σπίτι άρχισε περιέργως να μικραίνει και οι τοίχοι να μου επιτίθονται με προφανή σκοπό να με συνθλίψουν, άρχισα να παρατηρώ το μονάκριβό μου φυτό και να θυμάμαι εκείνη την αγάπη που σας έγραψα για τα έρημα πλάσματα του κόσμου.
Είδα πόσο πιο ενδιαφέρον έκανε το παράθυρό μου και πόσο ταίριαζε το πράσινο των φύλλων του με το κομμάτι γαλάζιου ουρανού που διαφεύγει από τις δαγκάνες των γκρίζων κτιρίων.
Διέκρινα την ελαφρά του κλίση προς το φως, μια ελπιδοφόρα καμπύλη που δημιούργησε η δύναμη της ίδιας της ζωής, η αρχέγονη λαχτάρα για επιβίωση.
Μία στάση προσευχής προς τον γενναιόδωρο ζωοδότη που χαρίζει την εύνοιά του, απλόχερα, χωρίς εξαιρέσεις σε όλα τα πλάσματα του κόσμου.
Άρχισα να του αφηγούμαι την ιστορία των φυτών που είχαν την τύχη να ζουν στον παλιό μας κήπο, που βρισκόταν πάνω κάτω στο χώρο που στεκόταν κι εκείνο.
Τον κήπο που είχε φυτέψει η γιαγιά με τα χεράκια της με διαδρόμους σε σχήμα ενός μεγάλου ταυ. Εκεί κανένα από τα φυτά δεν ήταν μόνο, ίσα, ίσα ο συνωστισμός ήταν μεγάλος, ένα τροπικό δάσος σε σμίκρυνση.
Από έξω ακόμα από τη βαριά σιδερένια πόρτα σε «έπιανε» το άρωμα του γιασεμιού και του νυχτολούλουδου, των τριαντάφυλλων με χρώμα ηλιοβασιλέματος και των βοτάνων για το μαγείρεμα. θυμάρι, δυόσμος, δενδρολίβανο, αλλά και αρμπαρόριζα και βασιλικός και μάραθος.
Ο απήγανος απολάμβανε περίοπτη θέση, αρχαίο φάρμακο και φαρμάκι, ιδανικός για να διώχνει τους ανεπιθύμητους.
Οι καμπανούλες, τα σκυλάκια, οι πανσέδες και οι γαρδένιες σκαρφάλωναν τη σκάλα και έφταναν ως το πλατύσκαλο της ταράτσας. Όλα στο σπίτι σου έδιναν την αίσθηση ότι είχαν δημιουργηθεί εξ΄αρχής με σκοπό να βρει την ιδανική θέση του ένα λουλούδι, σαν να ήταν η φύση η ίδια που είχε επινοήσει την κατασκευή τους.
Ήταν παράδεισος ο μικρός μας κήπος σκιασμένος από μια μεγάλη κληματαριά, από γερό κλίμα σιδερίτη, που τον έκανε όντως να μοιάζει με κήπο της Εδέμ όταν τα σταφύλια ωρίμαζαν και κρέμονταν κατακόκκινα, πάνω από τα κεφάλια μας, λαχταριστά και άπιαστα.
Ο παππούς της μιλούσε της κληματαριάς (σόι πάει το βασίλειο!) και την κανάκευε, την είχε φυτέψει την ημέρα που γεννήθηκε η μικρή του κόρη, όπως συνηθιζόταν στα ορεινά χωριά της Αρκαδίας. Την ημέρα που γεννιόταν ένα παιδί φύτευαν ένα δέντρο και πίστευαν ότι το βρέφος κληρονομούσε κάτι από τις ιδιότητες του φυτού που ρίζωνε εξαιτίας του ερχομού της νέας ζωής.
Κάθε ένας από εμάς έχει το δέντρο του στις αναβαθμίδες που κατηφορίζουν το βουνό μας ως τον κάμπο. Το δικό μου είναι αμυγδαλιά, ξεροκέφαλη, «πνεύμα αντιλογίας» (έτσι με έλεγε ο παππούς), παραπονιάρα αλλά και ανθεκτική με μια ροπή προς την ουτοπία. Κάτι της πήρα της αμυγδαλιάς μου…
Όταν ο κήπος καταστράφηκε, φρόντισα να λείπω από το σπίτι. Ήταν αβάσταχτο να βλέπω μαζί του να ξεριζώνεται και η παιδική μου ηλικία.
Από την ημέρα που άρχισα τη συνομιλία μας (ή πιο σωστά την αφήγηση μου, γιατί αν μου απαντούσε το φυτό, οι συνέπειες του εγκλεισμού θα ήταν μάλλον μη αναστρέψιμες!), παρατήρησα ότι κάθε δύο μέρες ξεφύτρωνε κι ένα μικρό νεογέννητο φυλλαράκι στο φυτό μου, σχεδόν διάφανο ανοιχτό πράσινο, ευάλωτο και ντελικάτο.
Προφανώς ήταν τυχαίο το γεγονός (ή ίσως όχι;), αποτέλεσε όμως μία ισχυρή υπόμνηση ότι η ζωή ρέει ανεμπόδιστα, μία λυτρωτική απόδειξη ότι η φύση συνεχίζει ανυποχώρητη το προαιώνιο έργο της, αυτό που αγνοεί την ανθρώπινη παρουσία ή απουσία.
Όταν νιώθεις την ασημαντότητά σου ή έστω ότι είσαι μέρος ενός θαύματος ζωής και αναγέννησης, όλα γίνονται απλούστερα και κατανοητά,. Υποχωρεί ο φόβος και η αγωνία δίνει τη θέση της στη γαλήνη.
Το φυτό που με άκουσε υπομονετικά όλες αυτές τις αδιανόητες ημέρες και με έσωσε από τη άνυδρη σιωπή μου, το ονόμασα Ελπίδα και ανακάλυψα ότι στην πραγματικότητα μοιάζουμε πολύ.
Όπως εκείνο έχει κλίση προς τον ήλιο έτσι και το πνεύμα μου έχει παιδιόθεν μια φυσική κλίση προς την ελευθερία, ομνύει και προσεύχεται σε αυτήν και τρέφεται από αυτήν. Επιβιώνει με λιγοστές σταγόνες ανεξαρτησίας, περιμένοντας ανυπόμονα τις σπάνιες στιγμές που ανατέλλει το φως της, διαφεύγοντας από τις δαγκάνες της ανάγκης και τις επιταγές ενός κόσμου που ευδοκιμεί στα χώματα της υποταγής.
«Αγωνίζομαι για να μην ξεχάσω πως είμαι ελεύθερος.»
«Ας μάθουμε να ζούμε μ' αυτούς που μας λείπουν, επειδή αποτελούν κομμάτι μας, επειδή ξέρουμε γιατί μας λείπουν κι επειδή την απουσία τους την αναπληρώνουμε με καμάρι».
Λούις Σεπούλδεβα
