Ένα από τα πιο διαδεδομένα και αγαπημένα έθιμα της Μεγάλης Εβδομάδας με πολλούς συμβολισμούς αλλά και πολλές ιστορίες με τις οποίες συνδέεται είναι το έθιμο των κόκκινων αυγών. Την Μεγάλη Πέμπτη μετά την πρωινή λειτουργία, το έθιμο «επιβάλλει» το παραδοσιακό βάψιμο των αυγών συνήθως με κόκκινο χρώμα αν και τα τελευταία αρκετά χρόνια τα αυγά βάφονται με φυτικά χρώματα, με φλούδες από κρεμμύδια, κόκκινο λάχανο αλλά και με τεχνικές decoupage και άλλες ευφάνταστες τεχνικές με ολοένα και πιο εντυπωσιακά αποτελέσματα. Πως ξεκίνησε όμως το έθιμο; Πως συνδέθηκε με την ορθόδοξη πίστη και το Πάσχα;
Η αλήθεια είναι ότι οι αρχαίοι Αιγύπτιοι, Πέρσες, Ινδοί και άλλοι λαοί πίστευαν ότι ο κόσμος ξεκίνησε από ένα τεράστιο αυγό. Το αυγό είναι σύμβολο νέας ζωής, της ανανέωσης εδώ και αιώνες. Υπάρχουν σαφώς μικροδιαφορές αλλά οι περισσότεροι λαοί με κάποιο τρόπο συσχέτισαν την αναγέννηση της φύσης, δηλαδή την Άνοιξη με το αυγό. Μάλιστα υπάρχει η λατινική φράση «Omne vivum ex ovo» που σημαίνει «Η ζωή προέρχεται από το αυγό», αλλά και μύθοι πολύ πιο παλιοί, από τις αρχές τις ανθρωπότητας, από την αρχαία Ινδία, την Πολυνησία, από το Ιράν, από την Ελλάδα, την Εσθονία, τη Φινλανδία, την κεντρική Αμερική, περιέγραψαν την αρχή του σύμπαντος μέσα από το σχήμα του αυγού.
Το Πάσχα και η άνοιξη είναι πολύ στενά συνδεδεμένα γεγονότα. Τα αυγά ήταν ανέκαθεν μέρος των ανοιξιάτικων τελετουργιών, το Πάσχα στις αρχαίες μορφές και στις χριστιανικές μετέπειτα ήταν μέρος της άνοιξης, κι έτσι, με την όσμωση μεταξύ θρησκειών και παραδόσεων το αυγό είναι παραδοσιακά μέρος του Πάσχα.
Το βάψιμο των αυγών
Οι Πέρσες έβαφαν αυγά για τη γιορτή της Πρωτοχρονιάς, η οποία ταυτιζόταν με την ανοιξιάτικη ισημερία. Το βάψιμο των αυγών υπήρχε ως παράδοση και στην αρχαία Ρώμη, μία παράδοση που βασιζόταν στον εξής θρύλο: ο αυτοκράτορας Septimus Severus περιδιάβαινε την αυτοκρατορική αυλή το πρωινό της γέννησης του γιου του. Tότε είδε με έκπληξη ότι μία κότα γέννησε ένα κόκκινο αυγό. Αυτή η ιστορία γέννησε επίσης και μία μακραίωνη παράδοση.
Μετά την ανάσταση του Χριστού, η Μαρία Μαγδαληνή επισκέφτηκε τον αυτοκράτορα της Ρώμης και τον χαιρέτησε λέγοντας «Χριστός Ανέστη». Ο αυτοκράτορας λέγεται ότι απάντησε «ο Χριστός Ανέστη, όπως αυτό το αυγό είναι κόκκινο» δείχνοντας ένα αυγό που βρισκόταν πάνω στο τραπέζι όταν, προς μεγάλη έκπληξη όλων, το αυγό μεταμορφώθηκε κι έγινε κατακόκκινο. Μάλιστα λέγεται ότι έτσι η Μαρία Μαγδαληνή βρήκε ευκαιρία να κατηχήσει στον χριστιανισμό τον Αυτοκράτορα.
Τα αυγά ως δώρα και η πορεία τους ανά τους αιώνες
Στις αρχές του χριστιανισμού το αυγό συμβόλιζε την αρχή της ζωής, όπως η κότα βγαίνει μέσα από αυτό. Η κατανάλωση του αυγού συμβόλιζε το τέλος της νηστείας. Κατά τον Μεσαίωνα η κατανάλωση των αυγών ήταν απαγορευμένη κατά τη νηστεία και σ’ όλες τις μέρες νηστείας σκορπισμένες μέσα στη χρονιά. Τον 11ο αιώνα στην Ευρώπη ξεκίνησε μία παράδοση κατά την οποία γιορταζόταν το Πάσχα ως αφετηρία της νέας χρονιάς και τα αυγά έγιναν το δώρο της ημέρας, συμβολίζοντας τη ζωή. Έναν αιώνα μετά τα αυγά ευλογήθηκαν από την εκκλησία και ο βασιλιάς της Γαλλίας μοίραζε αυγά στην πλατεία του κεντρικού ναού μετά την κυριακάτικη λειτουργία την ημέρα του Πάσχα. Τον 18ο αιώνα υπάλληλοι της γαλλικής αυλής, υπεύθυνοι για το φαγητό του παλατιού, ταξίδευαν στις περιοχές γύρω από το Παρίσι σε αναζήτηση των πιο μεγάλων αυγών. Στην Ιταλία υπάρχει η παράδοση να δίνουν στα μωρά ένα αυγό για ευτυχία και υγεία – η ίδια παράδοση υπάρχει και στην Κίνα. Στα κιτάπια του νοικοκυριού του Βασιλιά της Αγγλίας, Εδουάρδου του 1ου, υπάρχει απόδειξη για έξοδο προκειμένου να περαστούν 450 αυγά με φύλλα χρυσού για να προσφερθούν ως δώρα.
Τα διάσημα αυγά Faberge
Όμως τη μεγάλη τους αγάπη για τα στολισμένα αυγά έδειξαν οι Τσάροι της Ρωσίας μαζί με τον οίκο Φαμπερζέ. Η ιστορία ξεκίνησε το 1884 όταν ο τσάρος Αλέξανδρος παρήγγειλε ένα στολισμένο αυγό για τη γυναίκα του, τσαρίνα Μαρία από τον κοσμηματοπώλη Fabergé. Η παράδοση της ανταλλαγής στολισμένων αυγών υπήρχε στη Ρωσία για αιώνες και ήταν όσο πολυτελές μπορούσε να πληρώσει κανείς. Το συγκεκριμένο αυγό είχε στόχο να θυμίσει στην τσαρίνα τη χώρα καταγωγής της.
Το πρώτο αυτοκρατορικό αυγό Fabergé παραγγέλθηκε από τον Τσάρο Αλέξανδρο Γ' για τη σύζυγό του ως δώρο. Γνωστό ως «To Αυγό της Κότας» (Hen Egg) του 1885, ήταν κατασκευασμένο από χρυσό και το αδιαφανές λευκό εμαγιέ κέλυφός του άνοιγε για να αποκαλύψει έναν ματ κίτρινο χρυσό κρόκο, ο οποίος με τη σειρά του άνοιγε για να αποκαλύψει μια υπέροχη χρυσή κότα. Το αυγό ήταν τόσο ωραίο που έγινε θρύλος. Ο τσάρος του έδωσε μόνιμη παραγγελία να κατασκευάζει κάθε χρόνο ένα για την τσαρίνα για τα επόμενα 11 χρόνια. Όταν ο τσάρος πέθανε, η παράδοση συνεχίστηκε από τον γιο του, Νικόλαο Β’. Μεταξύ του 1885 και του 1917 κατασκευάστηκαν συνολικά 56 αυγά από τα οποία μόνο 10 βρίσκονται στη Ρωσία. Οι καλύτεροι τεχνίτες δούλευαν σε κάθε δημιουργία για περίπου έναν χρόνο. Σχεδιαστές, χρυσοχόοι, κοσμηματοποιοί, γλύπτες έπαιρναν μέρος στην κατασκευή αλλά την τελευταία λέξη είχε πάντα ο ίδιος ο Fabergé, τον οποίο η τσαρίνα περιέγραφε ως «μεγαλοφυΐα χωρίς σύγκριση». Μέσα στα αυγά συχνά υπήρχαν ντελικάτοι μηχανισμοί. Το θέμα κάθε αυγού ήταν ξεχωριστό και είχε σχέση με την ιστορία της οικογένειας και της Ρωσίας, ήταν επίσης απολύτως μυστικό και από τους παραγγελιοδόχους. Κάθε φορά που ο Τσάρος ρωτούσε για το θέμα ο Fabergé απαντούσε «η Μεγαλειότητά σας θα μείνει ευχαριστημένη».
Η αλήθεια είναι ότι οι αρχαίοι Αιγύπτιοι, Πέρσες, Ινδοί και άλλοι λαοί πίστευαν ότι ο κόσμος ξεκίνησε από ένα τεράστιο αυγό. Το αυγό είναι σύμβολο νέας ζωής, της ανανέωσης εδώ και αιώνες. Υπάρχουν σαφώς μικροδιαφορές αλλά οι περισσότεροι λαοί με κάποιο τρόπο συσχέτισαν την αναγέννηση της φύσης, δηλαδή την Άνοιξη με το αυγό. Μάλιστα υπάρχει η λατινική φράση «Omne vivum ex ovo» που σημαίνει «Η ζωή προέρχεται από το αυγό», αλλά και μύθοι πολύ πιο παλιοί, από τις αρχές τις ανθρωπότητας, από την αρχαία Ινδία, την Πολυνησία, από το Ιράν, από την Ελλάδα, την Εσθονία, τη Φινλανδία, την κεντρική Αμερική, περιέγραψαν την αρχή του σύμπαντος μέσα από το σχήμα του αυγού.
Το Πάσχα και η άνοιξη είναι πολύ στενά συνδεδεμένα γεγονότα. Τα αυγά ήταν ανέκαθεν μέρος των ανοιξιάτικων τελετουργιών, το Πάσχα στις αρχαίες μορφές και στις χριστιανικές μετέπειτα ήταν μέρος της άνοιξης, κι έτσι, με την όσμωση μεταξύ θρησκειών και παραδόσεων το αυγό είναι παραδοσιακά μέρος του Πάσχα.
Το βάψιμο των αυγών
Οι Πέρσες έβαφαν αυγά για τη γιορτή της Πρωτοχρονιάς, η οποία ταυτιζόταν με την ανοιξιάτικη ισημερία. Το βάψιμο των αυγών υπήρχε ως παράδοση και στην αρχαία Ρώμη, μία παράδοση που βασιζόταν στον εξής θρύλο: ο αυτοκράτορας Septimus Severus περιδιάβαινε την αυτοκρατορική αυλή το πρωινό της γέννησης του γιου του. Tότε είδε με έκπληξη ότι μία κότα γέννησε ένα κόκκινο αυγό. Αυτή η ιστορία γέννησε επίσης και μία μακραίωνη παράδοση.
Μετά την ανάσταση του Χριστού, η Μαρία Μαγδαληνή επισκέφτηκε τον αυτοκράτορα της Ρώμης και τον χαιρέτησε λέγοντας «Χριστός Ανέστη». Ο αυτοκράτορας λέγεται ότι απάντησε «ο Χριστός Ανέστη, όπως αυτό το αυγό είναι κόκκινο» δείχνοντας ένα αυγό που βρισκόταν πάνω στο τραπέζι όταν, προς μεγάλη έκπληξη όλων, το αυγό μεταμορφώθηκε κι έγινε κατακόκκινο. Μάλιστα λέγεται ότι έτσι η Μαρία Μαγδαληνή βρήκε ευκαιρία να κατηχήσει στον χριστιανισμό τον Αυτοκράτορα.
Τα αυγά ως δώρα και η πορεία τους ανά τους αιώνες
Στις αρχές του χριστιανισμού το αυγό συμβόλιζε την αρχή της ζωής, όπως η κότα βγαίνει μέσα από αυτό. Η κατανάλωση του αυγού συμβόλιζε το τέλος της νηστείας. Κατά τον Μεσαίωνα η κατανάλωση των αυγών ήταν απαγορευμένη κατά τη νηστεία και σ’ όλες τις μέρες νηστείας σκορπισμένες μέσα στη χρονιά. Τον 11ο αιώνα στην Ευρώπη ξεκίνησε μία παράδοση κατά την οποία γιορταζόταν το Πάσχα ως αφετηρία της νέας χρονιάς και τα αυγά έγιναν το δώρο της ημέρας, συμβολίζοντας τη ζωή. Έναν αιώνα μετά τα αυγά ευλογήθηκαν από την εκκλησία και ο βασιλιάς της Γαλλίας μοίραζε αυγά στην πλατεία του κεντρικού ναού μετά την κυριακάτικη λειτουργία την ημέρα του Πάσχα. Τον 18ο αιώνα υπάλληλοι της γαλλικής αυλής, υπεύθυνοι για το φαγητό του παλατιού, ταξίδευαν στις περιοχές γύρω από το Παρίσι σε αναζήτηση των πιο μεγάλων αυγών. Στην Ιταλία υπάρχει η παράδοση να δίνουν στα μωρά ένα αυγό για ευτυχία και υγεία – η ίδια παράδοση υπάρχει και στην Κίνα. Στα κιτάπια του νοικοκυριού του Βασιλιά της Αγγλίας, Εδουάρδου του 1ου, υπάρχει απόδειξη για έξοδο προκειμένου να περαστούν 450 αυγά με φύλλα χρυσού για να προσφερθούν ως δώρα.
Τα διάσημα αυγά Faberge
Όμως τη μεγάλη τους αγάπη για τα στολισμένα αυγά έδειξαν οι Τσάροι της Ρωσίας μαζί με τον οίκο Φαμπερζέ. Η ιστορία ξεκίνησε το 1884 όταν ο τσάρος Αλέξανδρος παρήγγειλε ένα στολισμένο αυγό για τη γυναίκα του, τσαρίνα Μαρία από τον κοσμηματοπώλη Fabergé. Η παράδοση της ανταλλαγής στολισμένων αυγών υπήρχε στη Ρωσία για αιώνες και ήταν όσο πολυτελές μπορούσε να πληρώσει κανείς. Το συγκεκριμένο αυγό είχε στόχο να θυμίσει στην τσαρίνα τη χώρα καταγωγής της.
Το πρώτο αυτοκρατορικό αυγό Fabergé παραγγέλθηκε από τον Τσάρο Αλέξανδρο Γ' για τη σύζυγό του ως δώρο. Γνωστό ως «To Αυγό της Κότας» (Hen Egg) του 1885, ήταν κατασκευασμένο από χρυσό και το αδιαφανές λευκό εμαγιέ κέλυφός του άνοιγε για να αποκαλύψει έναν ματ κίτρινο χρυσό κρόκο, ο οποίος με τη σειρά του άνοιγε για να αποκαλύψει μια υπέροχη χρυσή κότα. Το αυγό ήταν τόσο ωραίο που έγινε θρύλος. Ο τσάρος του έδωσε μόνιμη παραγγελία να κατασκευάζει κάθε χρόνο ένα για την τσαρίνα για τα επόμενα 11 χρόνια. Όταν ο τσάρος πέθανε, η παράδοση συνεχίστηκε από τον γιο του, Νικόλαο Β’. Μεταξύ του 1885 και του 1917 κατασκευάστηκαν συνολικά 56 αυγά από τα οποία μόνο 10 βρίσκονται στη Ρωσία. Οι καλύτεροι τεχνίτες δούλευαν σε κάθε δημιουργία για περίπου έναν χρόνο. Σχεδιαστές, χρυσοχόοι, κοσμηματοποιοί, γλύπτες έπαιρναν μέρος στην κατασκευή αλλά την τελευταία λέξη είχε πάντα ο ίδιος ο Fabergé, τον οποίο η τσαρίνα περιέγραφε ως «μεγαλοφυΐα χωρίς σύγκριση». Μέσα στα αυγά συχνά υπήρχαν ντελικάτοι μηχανισμοί. Το θέμα κάθε αυγού ήταν ξεχωριστό και είχε σχέση με την ιστορία της οικογένειας και της Ρωσίας, ήταν επίσης απολύτως μυστικό και από τους παραγγελιοδόχους. Κάθε φορά που ο Τσάρος ρωτούσε για το θέμα ο Fabergé απαντούσε «η Μεγαλειότητά σας θα μείνει ευχαριστημένη».
