Του Θάνου Μαντζάνα
Πριν λίγο καιρό ο Απόστολος Ρίζος κυκλοφόρησε το album «Σ’ ένα δωμάτιο με τον Μάνο Λοΐζο», ζωντανή ηχογράφηση της ομότιτλης παράστασης του. Είναι η υλική επιβεβαίωση και πραγμάτωση της μακρόχρονης όχι μόνον αγάπης αλλά και σχέσης του με το έργο του μεγάλου δημιουργού. Συνομίλησα μαζί του για αυτήν και το πως την επανανοημαδοτεί εκτελώντας ξανά τα τραγούδια του.
Ποιο ήταν το κίνητρο σου για να κάνεις την παράσταση που αποτυπώθηκε στο CD;
Τα τραγούδια του Μάνου Λοϊζου ήταν τα πρώτα που έπαιξα όταν άρχισα να παίζω κιθάρα, στη συνέχεια και να τα τραγουδώ και αυτό δεν έπαψε ποτέ. Φυσιολογικά ήρθε με την πάροδο του χρόνου η επιθυμία μου που τελικά έγινε εσωτερική ανάγκη για την πραγματοποίηση της παράστασης.
Τι σε έλκυσε περισσότερο καταρχάς και υποθέτω συνεχίζει να το κάνει, η μουσική ή οι στίχοι των τραγουδιών του;
Εξίσου και τα δύο, δεν τα διαχωρίζω. Μουσικά ο Λοιζος ήταν ένας μεγάλος και αβίαστος μελωδός, από τους σημαντικότερους που έχουμε. Η μουσική γλώσσα του ήταν απόλυτα προσωπική, ισορροπώντας ανάμεσα σε Ανατολή και Δύση, εκκινώντας μεν από την παράδοση της πρώτης αλλά ενημερωμένη και για εκείνη της δεύτερης και ενσωματώνοντας πολλά στοιχεία της.
Από την άλλη, τόσο οι στίχοι σπουδαίων ποιητών και στιχουργών με του οποίους συνεργάστηκε όσο και οι δικοί του κάποιες φορές, μιλούσαν με απλό και πολύ όμορφο τρόπο για επίσης απλά αλλά και πολύ σημαντικά θέματα, την ζωή, τον έρωτα, την ανάγκη του ανθρώπου για ελευθερία και δικαιοσύνη. Απλός και ουσιώδης, αυτός ήταν ο Μάνος Λοϊζος στην μουσική και ους στίχους, στα τραγούδια του.
Υπήρξε κάποια αφορμή που σε ώθησε να πραγματοποιήσεις την παράσταση;
Ναι, πάντα στις συναυλίες μου ερμήνευα και κάποια τραγούδια του Μάνου Λοϊζου. Μετά από μια εμφάνιση μου στο Θέατρο Βράχων ήρθε να με συναντήσει η κόρη του, η Μυρσινη Λοϊζου. Δεν την γνώριζα μέχρι τότε και ήθελε να μου πει το πόσο της άρεσε ο τρόπος που ερμήνευα τα τραγούδια του πατέρα της και ότι θα ήθελε να μα ακούσει να λέω και άλλα. Αυτό ήταν μια πολύ μεγάλη ενθάρρυνση και με έκανε να συνειδητοποιήσω ότι είχε φτάσει η στιγμή να κάνω κάτι πιο ολοκληρωμένο με τα τραγούδια του.
Ο τίτλος της παράστασης σε τι αναφερόταν;
Στο πως ξεκίνησαν όλα . Εγώ, μόνος μου στο εφηβικό δωμάτιο μου με συντροφιά τα τραγούδια του Μάνου Λοϊζου, κανέναν και τίποτα άλλο.
Και πώς προέκυψε το ενορχηστρωτικό και ηχητικό πλαίσιο της;
Από το «Minimals» που είχε προηγηθεί. Από αυτή την πλευρά το «Σ’ ένα δωμάτιο με τον Μάνο Λοΐζο» ήταν το επόμενο βήμα.
Εχεις μια ιδιαίτερη αγάπη στο κοντραμπάσο και τον ήχο του, έτσι δεν είναι; Στο «Minimals μάλιστα συμπλήρωνε ένα την φωνή και την κιθάρα σου και δύο στην παράσταση του Λοϊζου…
Νια, υπήρχε το φορμά και το εξέλιξα. Οι δύο κοντραμπασίστες είχαν μάλιστα διακριτούς ρόλους, ο Θοδωρής Κουέλης τον κυρίως ρυθμικό που έχει συνήθως το όργανο και ο Γιώργος Μουχτάρης περισσότερο μελωδικό, εμπλουτίζοντας και διανθίζοντας τις ενορχηστρώσεις.
Τι σε έκανε να προσκαλέσεις την Ελένη Τσαλιγοπούλου για να ερμηνεύσετε μαζί το «Ο Μέρμηγκας» και μόνη της το Ο Αρχηγός»;
Εκτιμώ και μου αρέσει πολύ η Ελένη Τσαλιγοπούλου σαν ερμηνεύτρια και για αυτό ήταν η πρώτη που προσκάλεσαν να συμμετάσχει στην παράσταση. Ακολούθησαν βέβαια και άλλες πολύ καλές ερμηνεύτριες αλλά δεν μπορούσα να μην προκαλέσω εκείνη την βραδιά της ηχογράφησης.
Και τον Βασίλη Παπακωνσταντίνου για να ερμηνεύσει μόνος του το «Σ’ Ακολουθώ» που βέβαια έχει ταυτιστεί μαζί του;
Αυτό ήταν απλά μια ευτυχής συγκυρία. Ερμήνευα το τραγούδι στην παράσταση αλλά την βραδιά της ηχογράφησης συνέβη να έρθει να την παρακολουθήσει ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου τον οποίο βέβαια πάντα αγαπούσα πάρα πολύ. Δεν μπορούσα να μην του ζητήσω να ανέβει στην σκηνή, είχα την χαρά και την τιμή να δεχθεί αμέσως και φυσικά το ερμήνευσε μόνος του, με εκείνον παρόντα δεν χρειαζόταν και δεν μπορούσε να υπάρξει κανένας άλλος.
Πιστεύεις ότι τα τραγούδια του Μάνου Λοίζου έχουν θέση στο σήμερα ή είναι μόνο λόγοι νοσταλγίας που κάνουν τον κόσμο αλλά και τους μουσικούς να επιστρέφουν σε αυτά;
Εχουν θέση στο σήμερα όπως είχαν και στο χθες και θα έχουν και στο αύριο. Δεν παραμένουν απλά επίκαιρα, είναι αληθινά διαχρονικά. Η ομορφιά των μελωδιών του θα μιλάει πάντα στην καρδιά και την ψυχή και τα θέματα του μας αφορούν τόσο γιατί έχουν να κάνουν με τον άνθρωπο.
Όλο το έργο του Μάνου Λοϊζου διαπνέεται από τον ανθρωπισμό και τις αξίες του γιατί και ο ίδιος ήταν τόσο βαθιά ανθρώπινος, αυτό ήταν το κυριότερο χαρακτηριστικό του. Για αυτό και τα τραγούδια του εξακολουθούν να μας συγκινούν όπως και όσο το έκαναν στους ανθρώπους της εποχής κατά την οποία γράφτηκαν.
Πώς σου φάνηκε το «Μάνος Λοϊζος – Μετά», η διπλή συλλογή με επανεκτελέσεις τραγουδιών του Μάνου Λοϊζου από σημερινά ονόματα πολλών διαφορετικών μουσικών ιδιωμάτων;
Πολύ καλή και εξαιρετικά ενδιαφέρουσα. Είναι πάρα πολύ σημαντικό νεότερες γενεές μουσικών να ανακαλύπτουν το έργο του Λοϊζου, να ασχολούνται μαζί του κα να το φέρνουν στην εποχή τους με τον δικό τους τρόπο. Είναι μια διαδικασία ανατροφοδότησης που νομίζω ότι θα συνεχίσει να συμβαίνει.
Με την κυκλοφορία του δίσκου θεωρείς ότι έκλεισε, έστω προς το παρόν, η δική σου ενασχόληση με το έργο του;
Δεν σταμάτησα ποτέ να περιλαμβάνω τραγούδια του στις συναυλίες μου και όποτε μου ζητηθεί να παρουσιάσω ξανά ολοκληρωμένο το project «Σ’ ένα δωμάτιο με τον Μάνο Λοΐζο» είμαι έτοιμος και μπορώ να το κάνω.
Και τι ετοιμάζεις για τη συνέχεια, την πιο βραχυπρόθεσμη τουλάχιστον;
Το «Minimals» ήδη εμπεριείχε το ηλεκτρονικό στοιχείο καθώς χρησιμοποιούσαμε εφέ και λούπες. Τχω περάσει πια στην επόμενη φάση του, το «Minimals Plugged», στην οποία προστέθηκε και το ηλεκτρικό στοιχείο αφού πλέον παίζω ηλεκτρική κιθάρα.
Πιστεύω ότι ο συνδυασμός ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού στοιχείου προσφέρει πάρα πολλές δυνατότητες και θέλω πάρα πολύ να συνεχίσω να τις εξερευνώ. Παράλληλα με τις εμφανίσεις μου με αυτό το νέο project ολοκληρώνω σιγά – σιγά τον νέο δίσκο μου με δικά μου τραγούδια «Ασκήσεις Τρυφερότητας» που ελπίζω να κυκλοφορήσει πριν το τέλος της χρονιάς.
Τόσο στα δικά του τραγούδια όσο και όταν προσεγγίζει εκείνα άλλων ο Απόστολος Ρίζος έχει χαράξει εδώ και χρόνια μια μοναχική πορεία – χωρίς όμως να αποκλείονται καθόλου οι διασταυρώσεις και η αλληλεπιδραση του με άλλους και άλλες – ασυμβίβαστη και δίχως εκπτώσεις και, πιθανότατα για αυτό, όλο και πιο ενδιαφέρουσα.
Πριν λίγο καιρό ο Απόστολος Ρίζος κυκλοφόρησε το album «Σ’ ένα δωμάτιο με τον Μάνο Λοΐζο», ζωντανή ηχογράφηση της ομότιτλης παράστασης του. Είναι η υλική επιβεβαίωση και πραγμάτωση της μακρόχρονης όχι μόνον αγάπης αλλά και σχέσης του με το έργο του μεγάλου δημιουργού. Συνομίλησα μαζί του για αυτήν και το πως την επανανοημαδοτεί εκτελώντας ξανά τα τραγούδια του.
Ποιο ήταν το κίνητρο σου για να κάνεις την παράσταση που αποτυπώθηκε στο CD;
Τα τραγούδια του Μάνου Λοϊζου ήταν τα πρώτα που έπαιξα όταν άρχισα να παίζω κιθάρα, στη συνέχεια και να τα τραγουδώ και αυτό δεν έπαψε ποτέ. Φυσιολογικά ήρθε με την πάροδο του χρόνου η επιθυμία μου που τελικά έγινε εσωτερική ανάγκη για την πραγματοποίηση της παράστασης.
Τι σε έλκυσε περισσότερο καταρχάς και υποθέτω συνεχίζει να το κάνει, η μουσική ή οι στίχοι των τραγουδιών του;
Εξίσου και τα δύο, δεν τα διαχωρίζω. Μουσικά ο Λοιζος ήταν ένας μεγάλος και αβίαστος μελωδός, από τους σημαντικότερους που έχουμε. Η μουσική γλώσσα του ήταν απόλυτα προσωπική, ισορροπώντας ανάμεσα σε Ανατολή και Δύση, εκκινώντας μεν από την παράδοση της πρώτης αλλά ενημερωμένη και για εκείνη της δεύτερης και ενσωματώνοντας πολλά στοιχεία της.
Από την άλλη, τόσο οι στίχοι σπουδαίων ποιητών και στιχουργών με του οποίους συνεργάστηκε όσο και οι δικοί του κάποιες φορές, μιλούσαν με απλό και πολύ όμορφο τρόπο για επίσης απλά αλλά και πολύ σημαντικά θέματα, την ζωή, τον έρωτα, την ανάγκη του ανθρώπου για ελευθερία και δικαιοσύνη. Απλός και ουσιώδης, αυτός ήταν ο Μάνος Λοϊζος στην μουσική και ους στίχους, στα τραγούδια του.
Υπήρξε κάποια αφορμή που σε ώθησε να πραγματοποιήσεις την παράσταση;
Ναι, πάντα στις συναυλίες μου ερμήνευα και κάποια τραγούδια του Μάνου Λοϊζου. Μετά από μια εμφάνιση μου στο Θέατρο Βράχων ήρθε να με συναντήσει η κόρη του, η Μυρσινη Λοϊζου. Δεν την γνώριζα μέχρι τότε και ήθελε να μου πει το πόσο της άρεσε ο τρόπος που ερμήνευα τα τραγούδια του πατέρα της και ότι θα ήθελε να μα ακούσει να λέω και άλλα. Αυτό ήταν μια πολύ μεγάλη ενθάρρυνση και με έκανε να συνειδητοποιήσω ότι είχε φτάσει η στιγμή να κάνω κάτι πιο ολοκληρωμένο με τα τραγούδια του.
Ο τίτλος της παράστασης σε τι αναφερόταν;
Στο πως ξεκίνησαν όλα . Εγώ, μόνος μου στο εφηβικό δωμάτιο μου με συντροφιά τα τραγούδια του Μάνου Λοϊζου, κανέναν και τίποτα άλλο.
Και πώς προέκυψε το ενορχηστρωτικό και ηχητικό πλαίσιο της;
Από το «Minimals» που είχε προηγηθεί. Από αυτή την πλευρά το «Σ’ ένα δωμάτιο με τον Μάνο Λοΐζο» ήταν το επόμενο βήμα.
Εχεις μια ιδιαίτερη αγάπη στο κοντραμπάσο και τον ήχο του, έτσι δεν είναι; Στο «Minimals μάλιστα συμπλήρωνε ένα την φωνή και την κιθάρα σου και δύο στην παράσταση του Λοϊζου…
Νια, υπήρχε το φορμά και το εξέλιξα. Οι δύο κοντραμπασίστες είχαν μάλιστα διακριτούς ρόλους, ο Θοδωρής Κουέλης τον κυρίως ρυθμικό που έχει συνήθως το όργανο και ο Γιώργος Μουχτάρης περισσότερο μελωδικό, εμπλουτίζοντας και διανθίζοντας τις ενορχηστρώσεις.
Τι σε έκανε να προσκαλέσεις την Ελένη Τσαλιγοπούλου για να ερμηνεύσετε μαζί το «Ο Μέρμηγκας» και μόνη της το Ο Αρχηγός»;
Εκτιμώ και μου αρέσει πολύ η Ελένη Τσαλιγοπούλου σαν ερμηνεύτρια και για αυτό ήταν η πρώτη που προσκάλεσαν να συμμετάσχει στην παράσταση. Ακολούθησαν βέβαια και άλλες πολύ καλές ερμηνεύτριες αλλά δεν μπορούσα να μην προκαλέσω εκείνη την βραδιά της ηχογράφησης.
Και τον Βασίλη Παπακωνσταντίνου για να ερμηνεύσει μόνος του το «Σ’ Ακολουθώ» που βέβαια έχει ταυτιστεί μαζί του;
Αυτό ήταν απλά μια ευτυχής συγκυρία. Ερμήνευα το τραγούδι στην παράσταση αλλά την βραδιά της ηχογράφησης συνέβη να έρθει να την παρακολουθήσει ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου τον οποίο βέβαια πάντα αγαπούσα πάρα πολύ. Δεν μπορούσα να μην του ζητήσω να ανέβει στην σκηνή, είχα την χαρά και την τιμή να δεχθεί αμέσως και φυσικά το ερμήνευσε μόνος του, με εκείνον παρόντα δεν χρειαζόταν και δεν μπορούσε να υπάρξει κανένας άλλος.
Πιστεύεις ότι τα τραγούδια του Μάνου Λοίζου έχουν θέση στο σήμερα ή είναι μόνο λόγοι νοσταλγίας που κάνουν τον κόσμο αλλά και τους μουσικούς να επιστρέφουν σε αυτά;
Εχουν θέση στο σήμερα όπως είχαν και στο χθες και θα έχουν και στο αύριο. Δεν παραμένουν απλά επίκαιρα, είναι αληθινά διαχρονικά. Η ομορφιά των μελωδιών του θα μιλάει πάντα στην καρδιά και την ψυχή και τα θέματα του μας αφορούν τόσο γιατί έχουν να κάνουν με τον άνθρωπο.
Όλο το έργο του Μάνου Λοϊζου διαπνέεται από τον ανθρωπισμό και τις αξίες του γιατί και ο ίδιος ήταν τόσο βαθιά ανθρώπινος, αυτό ήταν το κυριότερο χαρακτηριστικό του. Για αυτό και τα τραγούδια του εξακολουθούν να μας συγκινούν όπως και όσο το έκαναν στους ανθρώπους της εποχής κατά την οποία γράφτηκαν.
Πώς σου φάνηκε το «Μάνος Λοϊζος – Μετά», η διπλή συλλογή με επανεκτελέσεις τραγουδιών του Μάνου Λοϊζου από σημερινά ονόματα πολλών διαφορετικών μουσικών ιδιωμάτων;
Πολύ καλή και εξαιρετικά ενδιαφέρουσα. Είναι πάρα πολύ σημαντικό νεότερες γενεές μουσικών να ανακαλύπτουν το έργο του Λοϊζου, να ασχολούνται μαζί του κα να το φέρνουν στην εποχή τους με τον δικό τους τρόπο. Είναι μια διαδικασία ανατροφοδότησης που νομίζω ότι θα συνεχίσει να συμβαίνει.
Με την κυκλοφορία του δίσκου θεωρείς ότι έκλεισε, έστω προς το παρόν, η δική σου ενασχόληση με το έργο του;
Δεν σταμάτησα ποτέ να περιλαμβάνω τραγούδια του στις συναυλίες μου και όποτε μου ζητηθεί να παρουσιάσω ξανά ολοκληρωμένο το project «Σ’ ένα δωμάτιο με τον Μάνο Λοΐζο» είμαι έτοιμος και μπορώ να το κάνω.
Και τι ετοιμάζεις για τη συνέχεια, την πιο βραχυπρόθεσμη τουλάχιστον;
Το «Minimals» ήδη εμπεριείχε το ηλεκτρονικό στοιχείο καθώς χρησιμοποιούσαμε εφέ και λούπες. Τχω περάσει πια στην επόμενη φάση του, το «Minimals Plugged», στην οποία προστέθηκε και το ηλεκτρικό στοιχείο αφού πλέον παίζω ηλεκτρική κιθάρα.
Πιστεύω ότι ο συνδυασμός ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού στοιχείου προσφέρει πάρα πολλές δυνατότητες και θέλω πάρα πολύ να συνεχίσω να τις εξερευνώ. Παράλληλα με τις εμφανίσεις μου με αυτό το νέο project ολοκληρώνω σιγά – σιγά τον νέο δίσκο μου με δικά μου τραγούδια «Ασκήσεις Τρυφερότητας» που ελπίζω να κυκλοφορήσει πριν το τέλος της χρονιάς.
Τόσο στα δικά του τραγούδια όσο και όταν προσεγγίζει εκείνα άλλων ο Απόστολος Ρίζος έχει χαράξει εδώ και χρόνια μια μοναχική πορεία – χωρίς όμως να αποκλείονται καθόλου οι διασταυρώσεις και η αλληλεπιδραση του με άλλους και άλλες – ασυμβίβαστη και δίχως εκπτώσεις και, πιθανότατα για αυτό, όλο και πιο ενδιαφέρουσα.
