Ο Γιώργος Ζωγράφος σε λίγες γραμμές κι ένα κείμενο του Νότη Μαυρουδή

Ο Γιώργος Ζωγράφος υπήρξε ένας από τους πιο σημαντικούς εκπροσώπους του Νέου Κύματος
logo radio
Ogdoo web radio
Live
 
Ο Γιώργος Ζωγράφος βρέθηκε νεκρός στο σπίτι του στις 12 Αυγούστου 2005. Γεννημένος στις 4 Αυγούστου του 1936, στην Αθήνα, ο Γιώργος Ζωγράφος υπήρξε ένας από τους πιο σημαντικούς εκπροσώπους του Νέου Κύματος, του μουσικού ρεύματος που χαρακτήρισε την δεκαετία του ' 60.

Γεννήθηκε σε καλλιτεχνική οικογένεια: πατέρας του ήταν ο Νίκος Ζωγράφος, ηθοποιός του Εθνικού Θεάτρου και μητέρα του η Αλίκη Ζωγράφου, καλλιτέχνης της Λυρικής Σκηνής. Ο ίδιος ήταν απόφοιτος της δραματικής σχολής του Θεάτρου Τέχνης.

Τον κέρδισε το τραγούδι. Τραγούδησε στις σημαντικότερες μπουάτ της Πλάκας, πιστός στο είδος του τραγουδιού που επελεξε.΄΄Συμπόσιο,΄΄Εσπερίδες΄΄,΄΄Απανεμιά΄΄,΄΄Τετράδιο΄΄,΄΄Δώμα'', ΄΄Χρυσό κλειδί΄΄. Αξίζει τον κόπο να πούμε ότι την περίοδο 1962-1963 τραγουδούσε στο΄΄ Συμπόσιο΄΄ με τον Διονύση Σαββόπουλο, τον Δήμο Μούτση και την Ντόρα Γιαννακοπούλου.

Το 1965 εμγανίστηκε στο Φεστιβάλ Τραγουδιού της Θεσσαλονίκης με το τραγούδι ''Το χαμένο βράδυ΄΄ σε μουσικη και στίχους του Γιώργου Κοντογιώργου.

Εκανε πολύ μεγάλες επιτυχίες τραγουδώντας πολύ σημαντικούς Ελληνες συνθέτες: ΄΄Ακρη δεν έχει ο ουρανός΄΄ του Νότη Μαυρουδή, ΄΄Πέρα από τη θάλασσα΄΄ του Γιάννη Μαρκόπουλου, ΄΄Μικρό παιδί σαν ήμουνα΄΄ του Λίνου Κόκοτου,΄΄Ραχήλ αγαπημένη΄΄, επίσης του Λίνου Κόκοτου. Ηταν από τους λίγους καλλιτέχνες της γενιά του που τραγούδησε σε πρώτη εκτέλεση Μάνο Χατζιδάκι, με τραγουδια σαν το ΄΄Ο Ιρλανδός κι ο Ιουδαίος΄΄, ενώ τραγούδησε και το΄΄Μαουτχάουζεν΄΄ του Μίκη Θεοδωράκη, καθώς και τα ΄΄Γράμματα από τη Γερμανία΄΄. Συνεργάστηκε επίσης με τον Νίκο Μαμαγκάκη τραγουδώντας στο ΄΄Μπολιβάρ΄΄ σε ποίηση του Νίκου Εγγονόπουλου.

Ελαβε μέρος και τραγούδησε στη θρυλική ΄΄Οδό Ονείρων΄΄ που ανέβασε ο Μάνος Χατζιδάκις στο θέατρο ΄΄Μετροπόλιταν΄΄ τον Ιούνιο του 1962, όπου τραγούδησε μαζί με την Μάρω Κοντού, την Ζωή Φυτούση και την Νίκη Λεμπέση σε στίχους του Αλέξη Σολωμού΄, τις ΄΄Αδελφές Τατά΄΄.

Με αφορμή τον θάνατό του ο Νότης Μαυρουδής έγραψε ένα εξαιρετικό κείμενο για τον Γιώργο Ζωγράφο, ένα κείμενο που τα λέει όλα για εκείνον. Το παραθέτω αυτούσιο:

΄΄Με τον θάνατο του Γιώργου Ζωγράφου δεν μπορώ να ασχοληθώ αντιμετωπίζοντάς τον ως έναν απλό θάνατο – απουσία ενός αγαπημένου τραγουδιστή. Η γνωριμία μου μαζί του από τα πρώτα βήματα της καλλιτεχνίας μου, μου παρέχει «χώρο» για να κάνω την αποτίμησή μου με αναφορές που περιέχουν το βίωμα και την εμπειρία.

Ο Ζωγράφος πέτυχε αυτό που πολλοί λένε ρητορικά: «γεννήθηκε, έζησε και πέθανε μόνος»! Και όταν μιλάμε για μοναξιά, στην περίπτωση αυτή θα πρέπει να δώσουμε στην λέξη τη διάσταση που της πρέπει... Χτυπημένος από τη ζωή σε νεαρότατη ηλικία, με αυτοκτονίες στενά συγγενικών προσώπων, βγήκε στην καθημερινότητα με βαθύτατα τραύματα. Ξεκίνησε μία ζωή ρημάδι σε μία Ελλάδα μεταπολεμική, μετεμφυλιακή και προδικτατορική, μία πατρίδα που έπρεπε να κλείσει τις πληγές της και να προχωρήσει σε μία ειρηνική περίοδο. Η διαδρομή δύσκολη, σκληρή και δαιδαλώδης, είχε ανάγκη την αυτοθυσία. Νομίζω πως όταν θέλουμε να κοιτάξουμε κατάματα μία προσωπικότητα, θα πρέπει να την κατατάξουμε μέσα στην εποχή που έζησε και στο ιστορικό της πλαίσιο.

Ο Ζωγράφος αναζήτησε μία θέση στην καλλιτεχνία μέσα από το θέατρο, όταν αποφοίτησε από τη δραματική σχολή του Κάρολου Κουν, στο θέατρο Τέχνης. Δεν του προέκυψε. Ξαφνικά τον ακούμε ως τραγουδιστή στις «αδελφές τα τα» του Μάνου Χατζιδάκι με μία μικρή μόνο φρασούλα στο τέλος εκείνου του τραγουδιού που λέει: «Μα η μοίρα κυβερνά / και δεν έμεινε καμιά/ από τις αδερφές τα τά...» και θα έπρεπε η φράση να ειπωθεί δραματουργικά, μελαγχολικά, σπαραχτικά... Ως φαίνεται, ο Μ. Χατζιδάκις ήδη από το 1962 που ηχογράφησε την «Οδό ονείρων» έκανε σωστές επιλογές στους ερμηνευτές του, έστω και αν τους ήθελε για μία τόσο δα φρασούλα. Έτσι ο Ζωγράφος κάνει το ντεμπούτο του. Ένα χρόνο αργότερα (το 1963) γνωρίζομαι μαζί του. Εγώ με την κιθάρα μου, εκείνος με εκείνη την σπαραχτική φωνή, θα αρχίσουμε να παρουσιαζόμαστε στη μπουάτ «Συμπόσιο» στην Πλάκα όπου και τραγουδάει ελληνικές μπαλάντες της εποχής μαζί με τα πρώτα μου τραγούδια. Λίγους μήνες μετά, με την παρότρυνση του Αλέξανδρου Πατσιφά (της εταιρίας Lyra) θα ηχογραφήσουμε σε μικρό δισκάκι 45 στροφών τα τραγούδια «Άκρη δεν έχει ο ουρανός» και «Τα γιορτινά σου φόρεσε» (στίχοι του Γιάννη Κακουλίδη), που θα εκδοθεί το 1964. Το ένα φέρνει το άλλο. Στα δύο αυτά τραγούδια προστίθενται και άλλα δικά μου αλλά και του Λ. Κόκοτου, του Κοντογιώργου, του Μαρκόπουλου, του Λοϊζου, του Σπανού, του Μαμαγκάκη, του Θεοδωράκη κ.α. Με αυτή τη συνεργασία γνώρισα πιο στενά τον Ζωγράφο αλλά δεν ήταν από τους ανθρώπους που ανοιγόντουσαν μπροστά σε άλλον. Αντιλαμβανόσουν αμέσως πως κράταγε το δικό του μυστικό δράμα ερμητικά μέσα του.

Τα τότε ΜΜΕ μετέδιδαν κατά κόρον τραγούδια με τη φωνή του. Έγινε η αναγνωρίσιμη φωνή των τραγουδιών του Νέου Κύματος της δεκαετίας του ΄60 και μαζί με τις πυκννές εμφανίσεις του στις μπουάτ, έγινε το σημείο αναφοράς της εποχής και του μουσικού κλίματος της ερωτικής μπαλάντας αλλά και του τραγουδιού διαμαρτυρίας. Σε μία ηλεκτρισμένη εποχή, ο Ζωγράφος επέμενε στα δικά του όνειρα που ήταν και δικά μας. Προσέλκυσε το φοιτηταριό της εποχής του και στην αρχή μαζί με τα τραγούδια, διάβαζε και ποιήματα του Λόρκα, του Ρίτσου, του Ελύτη, του Σεφέρη, του Σκαρίμπα, του Εγγονόπουλου κ.α. «Ατμόσφαιρα παλαιάς μπουάτ» με λίγα λόγια. Και όταν με το πέρασμα του καιρού οι μπουάτ άλλαξαν ρότα και εξελίχθηκαν σε μαγαζιά, σε πίστες κοσμικές και σε ομοιόμορφα πανομοιότυπα διασκεδαστήρια με φωτεινές γιγαντοεπιγραφές, όταν μετατράπηκαν σε στέκια δημόσιας πασαρέλας πολιτικοοικονομικού αλισβερισίου (...) μιας θολής – θολότατης «νέας κατάστασης» μεταδικτατορικών πραγμάτων, (που από το '81 διαμορφώνεται σε μία σοσιαλοδημοκρατικού τύπου νέα εξουσία που τα πήρε και τα σάρωσε το ...πράσινο τσουνάμι), ο Ζωγράφος και οι ομοϊδεάτες του, είχαν τεθεί ήδη στο περιθώριο! Το «Νέο Κύμα» πήρε τη βαλίτσα για το ταξίδι μέσα στην ομίχλη της μακράς διαδρομής...

Πράγματα της νεότερης ιστορίας που δεν είναι άσχετα με το θέμα μας. Ο Ζωγράφος δεν ...μετασχηματίστηκε ποτέ! Το ρολόι του χρόνου βραχυκυκλώθηκε γι αυτόν. Παρέμεινε αναλλοίωτος, άκαμπτος μέσα στο χρόνο και στην αγορά της δισκογραφικής εξέλιξης. (Στασιμότητα το λένε μερικοί φίλοι του...) Για να κυριολεκτήσω, θα πω πως τον βρίσκει ως και αδιάφορο αυτή η εξέλιξη. Είναι πέρα και έξω από εκείνον. Συνεχίζει να τραγουδά αραιά, σποραδικά. Δεν τον ζητούν πλέον. Το πιοτό είναι το καταφύγιό του και η εξάρτηση! Η μοναξιά, του έχει στήσει την πιο ύπουλη παγίδα. Είναι πλέον η εποχή που αποστρέφεται κάθε επαφή. Ωστόσο παντρεύεται μία τρυφερή γυναίκα-σύντροφο και κάνει μία κόρη. Δεν κρατάει για πολύ ο γάμος και ζει με τις συνθήκες τις δικές του, όπως τις όρισε ο ίδιος. Νοιώθει «ξένο σώμα» μιας τέτοιας Ελλάδας και υπάρχουν μαρτυρίες πως θέλει να σταματήσει τη ζωή του γιατί δεν επικοινωνεί κανείς μαζί του! Είναι η στιγμή που ο Γιώργος Ζωγράφος δεν είναι πλέον ο τραγουδιστής αλλά ο ερημίτης – μάρτυρας – θύμα μιας αλλοπρόσαλλης παλαιάς πλέον εποχής !

Εάν ασχοληθώ πρόχειρα με την ...σημειολογία θα ξεχώριζα το χρώμα που αγαπούσε από τη νεαρή του ηλικία. Ήταν το μαύρο! Στα τόσα χρόνια που τον γνωρίζω (πάνω από 40 !!!) ποτέ δεν τον είδα να αλλάζει χρώμα. Δεν θυμάμαι καμία φωτογραφία του με άλλο χρώμα πέρα από το μαύρο! Χειμώνα - καλοκαίρι και αυτό τώρα πλέον αντιλαμβάνομαι πως ήταν το μήνυμα που επίμονα έστελνε σε όλους μας, από το '60! Να το συνδυάσουμε αυτό με την σπαραχτική φωνή του; με το πάντα έτοιμο δάκρυ του; ακόμα και με το σπάνιο γέλιο του, που ...γελούσε κλαίγοντας ; Ήταν ο πιο σπαραχτικός τραγουδιστής της εποχής του με ένα από τα πιο ιδιόμορφα ηχοχρώματα. Γεννημένος στις 4 Αυγούστου του 1936 συμπλήρωσε 69 χρόνια ζωής έως την στιγμή του τραγικού θανάτου του, (πιθανολογούμε γύρω στις 13 Αυγούστου), μια που δεν γνωρίζουμε την ακριβή ημερομηνία αφού οι οικείοι του τον βρίσκουν τραγικά μόνο, δίχως ψυχή, ακίνητο πλέον, στο δωμάτιό του, μετά από αρκετές μέρες...

Ως φαίνεται, ο Γιώργος Ζωγράφος υπήρξε ίσως ο πιο αμετανόητος τραγικός ερμηνευτής του ελληνικού τραγουδιού...΄

ΤΟ OGDOO.GR ΠΡΟΤΕΙΝΕΙ

Το τραγούδι αλλιώς, στο email σας!

Ενημερωθείτε πρώτοι για τα τελευταία νέα στο χώρο της καλής μουσικής!